(Thứ bảy, 27/09/2025, 08:56 GMT+7)
Năm 2020, bài Văn tế đại thi hào Nguyễn Du của Giáo sư Phùng Hồ giành được giải Nhì trong cuộc thi Bạn đọc thuộc Kiều: Viết văn tế Nguyễn Du - Giải thưởng Văn học nghệ thuật Nguyễn Du lần thứ VII (2015-2020). Ban Biên tập xin trân trọng giới thiệu bài văn tế đã được chỉnh lý và rút gọn dưới sự giúp đỡ của nhà thơ Vương Trọng.
.jpg)
Giáo sư Phùng Hồ chụp ảnh lưu niệm tại tượng đại thi hào Nguyễn Du
VĂN TẾ ĐẠI THI HÀO NGUYỄN DU
Than ôi!
Nhìn trăm năm dâu bể cõi con người
Ngẫm vạn thế lở bồi đất tổ phụ.
Mây Ngàn Hống ngời ngời ráng đỏ -
Bóng Tố Như, hoàn vũ lừng danh,
Nước Sông Lam mướt mát bờ xanh -
Đất Tiên Điền, vầng ô soi tỏ,
Hai trăm năm Tiên sinh về cõi thọ,
để muôn dân tiếc nhớ chốn Trần gian!
Hai thế kỷ đất nước trải trầm luân,
nay hậu bối khóc than người Thiên cổ.
Nhớ Linh xưa:
Xuất thân khoa bảng danh gia.
Hướng nghiệp thi thư cẩm tú.
Quê cha - Hà Tĩnh sâu lắng điệu ca trù.
Đất mẹ - Bắc Ninh ngọt ngào câu quan họ.
Thông minh nết đất nổi tiếng khắp vùng.
Tài mạo tính trời vang lừng một thuở.
Con trai Tể tướng triều Lê, thân phận mồ côi,
gia đình ly tán, tuổi bút nghiên,
từng biết mấy gian nan.
Đệ tử Thượng thư họ Nguyễn, tai bay vạ gió,
thời đại nhiễu nhương, chốn quan trường,
cũng bao nhiêu cực khổ.
Mười bảy tuổi đầu, thi hương đậu đến “tam trường”.
Hai mươi năm sau , đón vua được phong “tri phủ”.
Nhờ tài cao đường hoạn lộ dần dà thăng tiến:
Đã từng chánh sứ Thanh triều.
Cậy nếp nhà hàm quan nha tuần tự hanh thông:
Lên đến tham tri lễ bộ.
Nhưng với Tiên sinh:
Văn chương - sở trường nghiệp chính để đời.
Thơ phú - phương tiện tài ba thổ lộ.
Nửa thế kỷ chốn Dương gian,
Thi nhân đã xuất thần bao tuyệt tác để đời.
Hai trăm năm Người khuất bóng,
Hậu thế đang ca ngợi những văn thơ bất hủ.
Ba tập thơ chữ Hán, ba trăm khúc nhật ký đời người.
Bốn năm áng thơ Nôm, bốn nghìn câu bàn về thế sự.
Da dạng thể thơ, cảnh tình tinh tế,
tài ba Nguyễn Du sánh với Khuất Nguyên.
Nhiều chiều cảm xúc, yêu ghét rõ ràng,
thi phẩm Tố Như ngang tầm Đỗ Phủ.
Lời văn nào ngợi ca trọn vẹn “Văn tế chiêu hồn”,
mực mài lệ nóng viết nên!
Bút mực đâu mô tả đủ đầy “Đoạn trường tân thanh”,
tim nặng lòng thành biểu lộ!
Thể thơ lục bát bình dân mà sang trọng,
nhờ Tiên sinh trau chuốt, thành như thể “quốc thi”.
Tác phẩm Truyện Kiều nhân ái lại trữ tình,
được hậu bối tụng ca, tựa hồ pho “kinh sử”.
.jpg)
Thật là:
Trái tim nhân hậu rung động lòng người
Ngòi bút tài tình khơi dòng thi tứ
Tiên sinh mãi mãi trên đỉnh cao
lừng lững phía tương lai.
Truyện Kiều luôn luôn trùm bóng cả
mênh mông miền cổ thụ.
Hai trăm năm bao chuyển vần xáo trộn,
Tiên sinh vẫn rực sáng ngời ngời.
Mấy triều đại nhiều biến đổi thâm trầm,
Truyện Kiều càng lan xa nở rộ.
Hai thế kỷ trải qua bao thế hệ,
chuyện cô Kiều bạc mệnh truyền kể lời ru.
Mười lăm năm lưu lạc một tài nhân,
thơ lục bát diễm tình lệ thành thác lũ.
Gặp Tiên sinh trong lời khuyên, tiếng nhủ,
trong điệu ru vời vợi lũy tre chiều.
Qua Truyện Kiều khi tiếng ngỏ, lời yêu,
trên cầu đứng trong veo trôi bóng rủ.
Ngả Ba Phủ mênh mang chiều Hồng Lĩnh
Cảnh nhà tranh nửa nước biếc mây vàng.
Nước Lam Giang hiển hiện sóng Tiền Đường
Bến Giang Đình vương chiều buồn sương phủ.
Những nhân vật của Người: chính, tà, tốt, xấu...
vẫn quen gặp thường nhật đó đây.
Bao cảnh tình trong Truyện: yêu, ghét, buồn, vui...
như quẫn quanh mỗi ngày đâu đó.
Thú thanh tao thích văn chương luận bàn ngâm vịnh
mở truyện Kiều với bạn hữu đổi trao.
Khi động sự theo tập tục bói toán cầu may
xin câu Kiều nhờ ông đồ giải hộ.
Theo Lam Giang, Giang Đình xuôi Cửa Hội,
mặt nước vẫn lưu bóng Nam Hải Điếu Đồ.
Dạo Hồng Lĩnh, Bến Thuỷ đến Chùa Hương,
ngàn thông còn nhớ lời Hồng Sơn Lạp Hộ.
Đến viếng Tiên Sinh trẻ già nước mắt lưng tròng!
Trông lên Hồng Lĩnh đồi núi ngàn thông mây tụ!
Thiện đức mẹ cha sinh!
Anh Tài trời đất phú!
“Thi hào dân tộc”, nhân dân cả nước tri ân.
“Thế giới danh nhân”, bạn bè năm châu ái mộ...
Than ôi!
Đã năm thứ hai mươi, thiên niên kỷ đệ tam!
Vừa tròn hai thế kỷ, hai trăm năm ngày giỗ!
Cùng đất nước Tiên sinh mãi mãi đồng hành.
Ngắm non sông hậu bối khôn nguôi tiếc nhớ.
Vài lời bái phục thành tâm!
Tấc dạ tri ân ngưỡng mộ!
.jpg)
Phùng Hồ kính dâng
Hà Tĩnh, ngày 24 tháng 2 năm 2020 (2 tháng 2 năm Canh Tý)
